Wie durft er nog te ondernemen in het onderwijs? (2)

De vorige keer heb ik u verteld van de economie op wereldniveau. Over kapitalisme dat in vorige eeuwen is ontstaan en nu piepend en krakend over de grenzen van ethiek lijkt te gaan ; de beweging 'occupy' noemend als een signaal dat zegt: we weten dat het niet deugt, maar we weten niet hoe het dan wél moet. Maar de titel wijst op een economie in het onderwijs: daar ben ik eigenlijk niet aan toegekomen. Daarom nu de tweede poging.


Afgelopen week was ik weer aangeschoven tijdens een bijeenkomst van de groep waar ik deel van uit maak: ECK2. Het staat voor 'educatieve contentketen'. Leren in het onderwijs wordt nu nog overwegend met boeken gedaan, maar dat duurt niet lang meer. Het moderne onderwijs vraagt in dit digitale tijdperk om digitaal lesmateriaal en daarom zal het medium 'boek' steeds meer ingehaald worden door toepassingen van het internet. Uitgeverijen begeven zich voorzichtig op het glibberige pad van het digitaal aanbieden van educatieve content. Het is een uiterst ingewikkelde zaak. ECK2 is een poging om alle partijen die daar onderdeel van gaan uitmaken volgens een standaard te laten werken. Dat is waarlijk een mooi streven en een belangrijke stap om het onderwijs de 21e eeuw in te trekken.  

Grand Hotel Karel V in de binnenstad van Utrecht

Met het concept van Cloudschool in mijn achterzak begrijp je natuurlijk wel dat ik hier absoluut bij wilde zijn. Ik doe dit vanuit het belang van het onderwijs; de publieke sector. Hoewel voor een grote zaal was gekozen van Grand Hotel Karel V (zie foto) bleek dat de zaal eigenlijk te klein was voor de meer dan 50 deelnemers.
Bij het voorstelrondje bleek al gauw hoe de verhouding met de private sector lag: ik bleek één van slechts vier deelnemers te zijn die het scholenveld vertegenwoordigden: de rest van de groep werd vooral ingevuld door uitgeverijen en bedrijven voor distributie en leerlingvolgsystemen. 


Oei.... In een verhouding van 1 (schoolbelang) staat  tot 13 (commercieel belang) vroeg ik me af of ik me wel staande zou kunnen houden tegenover deze overmacht. Gelukkig viel dat mee: die 'jongens' zijn niet van gisteren en redeneren vanuit het klantperspectief: hun klanten (scholen) willen goed lesmateriaal. Dat kunnen de scholen krijgen; de klant is koning. Doch: dwars door alle inspanningen heen om het de klant naar de zin te maken klinkt het geluid: maar we willen er wel aan blijven verdienen! En hier zijn we waar ik in deze tweede blog op uit wilde komen; hoe werkt de economie in het onderwijs? 


Scholen en uitgeverijen willen beiden het zelfde: goed lesmateriaal en liefst op een manier dat past bij de 21e eeuw. Maar er zit iets tegenstrijdigs in: het is net zoiets als dat je de grote oliemaatschappijen vraagt om  electrische auto's te gaan ontwikkelen. In dat kader is dit filmpje wel opmerkelijk; er zijn al diverse revolutionaire schone auto's ontwikkeld maar op de een of andere manier zijn ze weer van de markt gehaald. Complot van de olie-industrie of niet; het is duidelijk dat als er grote commerciële belangen mee gemoeid zijn, het niet duidelijk is of de motieven om iets te doen of juist te laten nog wel zo zuiver zijn. 


De angst voor uitgeverijen is dat als de educatieve content eenmaal gedigitaliseerd is, het daarna een koud kunstje zou zijn om de content al gauw als publiek bezit aan te merken en eindeloos aan elkaar door te geven  ( net zoals met illegaal gedownloade muziek wordt gedaan ). Logisch natuurlijk dat als je dan de voorstellen van de 'workflow' bekijkt men éérst geld wil zien. Een electronische kassa en pas als betaald is, gaat de digitale slagboom open om de content bij de leerling te krijgen. De bijeenkomst heeft duidelijk gemaakt dat we er nog lang niet zijn; er zijn nog vele haken en ogen. Technisch is het geen probleem: de complexiteit daarentegen wel. Ik moet daarbij erg denken aan de keynote-presentatie van gewaardeerde APS-collega Michel van Ast. Er zijn zó veel partijen mee gemoeid dat er als het ware een 'scrum' ( rugby-term ) ontstaat: als je wilt bewegen moet iederéén bewegen. 


In termen van bedrijfsvoering zie je dat het verdienmodel de boel vasthoudt: uitgeverijen willen hoe dan ook blijven verdienen en laten (voorlopig) niet los om hun methodes ook los te knippen in kleine digitale leseenheden en die laten concurreren met leseenheden van andere uitgeverijen. Men zou moeten onderkennen dat elke methode , hoe goed ook, toch altijd hiaten kent en daarom arrangementen van meerdere methodes mogelijk moet zijn. 
Ik heb die dag in Utrecht niet één keer horen praten over 'de derde weg': een kwaliteitsmix van open (gratis)  en gesloten (betaalde) lesmateriaal. Nogal logisch vanuit het belang van uitgeverijen: zij willen zo lang mogelijk eigenaar blijven van kwalitatief hoogwaardig lesmateriaal. Maar als je bedenkt dat die uitgeverijen het gewoon gekocht hebben van hele bekwame leerkrachten in het onderwijs....zou het dan niet tijd worden om eens na te denken wie eigenlijk eigenaar zou moeten zijn van de onderwijsinhoud? ....nou, dat is een mooi bruggetje voor een volgende edublog: eigenaarschap en regie van het onderwijs. En dan kan ik ook meer vertellen van mijn plan om ook het ondernemerschap meer naar het onderwijs toe te halen.